اسرار کاوش

خط کوفی




خط کوفی از سریانی پدید آمده*است و به خط کتابت اولیه قرآن مشهور است. این شبهه که در زمان کتابت وحی، خطی بنام کوفی وجود نداشته، چندان بی دلیل نیست، چراکه خط کوفی در ابتداء به خط حیری مشهور بود و بعدها که مسلمانان کوفه را در زمان عمر خلیفه دوم، نزدیک شهر حیره و انبار بنا نمودند، این خط نام کوفی گرفت. در روایتی از ابن عباس نقل شده*است که: «مردم انبار از مردم حیره خط آموخته*اند، و یکی از آنها خط را به عبدالله بن جدعان و او به حرب بن امیه آموخته و خط حجازی قریشیان از این راه پدید آمده.»

عربها در سفرهای بازرگانی که بشام می*رفتند خط نبطی را از مردم حوران و خط حیری (کوفی) را از عراق آورده*اند و همانطور که تورات به خط «سطرنجیلی» تحریر می*یافت، آنها نیز قرآن را با خط کوفی نوشتند. در خط کوفی و خط سطرنجیلی چنین رسم است که اگر الف ممدود در وسط کلمه واقع می*شد، در کتابت از قلم می*افتاد. چنانکه در اوایل اسلام، مخصوصاً در تحریر قرآن این قاعده کاملاً مراعات می*شد و بجای «کِتاب» می*نوشتند «کِتب»، یا بجای «ظالمین»، «ظلمین» می*نوشتند.
خط عربی



برگی مربوط به یک قرآن، قرن ۱۷-۱۶ میلادی
بالای صفحه:«لااله*الاالله محمدرسول*الله» به خط کوفی*کتیبه
پایین*صفحه: ۴ سطر ادعیه بخط محقق*کتیبه*ای
عمودی: بخط ثلث*کتیبه*ای


میتوان گفت خط عربی نیز با واسطه خط نبطی از خط آرامی به وجود آمده*است. خط عربی به اجمال بنابر گفته جرجی زیدان چنین است.

اعراب حجاز مدرکی دال بر خط و سواد داشتن خود ندارند، ولی از اعراب شمال و جنوب حجاز آثار کتابت بسیاری بدست آمده*است که معروفترین ایشان، مردمان یمن هستند که با حروف مسند می*نوشتند و دیگر نبطی*های شمال، که خطشان نبطی است. مردم حجاز که بر اثرصحرانشینی از کتابت و خط بی بهره ماندند، کمی پیش از اسلام به عراق و شام می*رفتند و بطور عاریت از خط عراقیان و شامیان استفاده می*کردند و وقتی به حجاز می*آمدند، عربی خود را با حروف نبطی یا سریانی و عبرانی می*نوشتند.
خط سریانی و نبطی بعد از فتوحات اسلام نیز میان اعراب باقی ماند. خط کوفی در کوفه و حیره سریانی و خط نسخ، در مکه ومدینه از خط نبطی اقتباس شده*اند. گونه*ای از خط نسخ برای نوشتن آثار زبان خوارزمی که یکی از زبانهای ایرانی شرقی است به کار رفته*است. ایرانیان نیز در سده*های نخستین پس از اسلام با افزودن حروف فارسی به الفبای عربی، خط فارسی را بر مبنای نسخ پایه گذاری کردند و سپس خط نستعلیق و خط شکسته و دیگر خطوط ایرانی ابداع شد.
مورخین درباره شهری که خط از آنجا به حجاز آمده، اختلاف نظر دارند وبقول مشهور خط سریانی از شهر قدیمی انبار به حجاز آمده*است. برخی نیز می*گویند مردی بنام بشربن عبدالملک کندی برادر اکیدربن عبدالملک فرمانروای دومةالجندل، آن خط رادر شهر انبار آموخت و از آنجا به مکه آمده صهباء دختر حرب بن امیه، یعنی خواهر ابوسفیان (پدر معاویه) را به زنی گرفت و عده*ای از مردم قریش نوشتن خط سریانی رااز بشربن عبدالملک آموختند. هنگامی که اسلام پدید آمد، بسیاری از قریش که در مکه بودند، خواندن و نوشتن می*دانستند تا آنجا که پاره*ای گمان کردند حرب بن امیه اول کسی بود که خط سریانی را به حجاز آورد.
بدین ترتیب، پس از آمدن اسلام، عربهای حجاز با نوشتن آشنا بودند، ولی عده کمی از آنها نوشتن می*دانستند که برخی از آنان، از بزرگان صحابه شدند. علی بن ابیطالب، عمربن خطاب و طلحةبن عبیداللّه از این گروه بودند. پس از اسلام، تاریخ خط عربی را می*توان کاملا وابسته به کتابت قرآن دانست. در زمان خلفا و پس از آن در زمان بنی امیه، قرآن را بخط کوفی می*نوشتند و مشهورترین قرآن نویس بنی امیه، مردی بود بنام قطبه که بسیار خوش*خط بود. او خط کوفی را با چهار قلم می*نگاشت.
در اوائل حکومت عباسیان، خطاط دیگری بنام ضحاک بن عجلان بود که چند قلم بر چهار خط قطبه افزود و پس از او اسحاق بن حماد و دیگران نیز چیزهایی اضافه کردند تا آنکه در اوایل دولت عباسی دوازده قلم خط بشرح زیر معمول بود: ۱- قلم جلیل ۲- قلم سجلات ۳- قلم دیباج ۴- قلم اسطور مار کبیر ۵- ثلاثین ۶- قلم زنبد ۷- قلم مفتح ۸- قلم حرم ۹- قلم مد مرات ۱۰- قلم عمود ۱۱- قلم قصص ۱۲- قلم حرفاج.
در زمان مامون نویسندگی اهمیت پیدا کرد و نویسندگان در نیکو ساختن خط به مسابقه پرداختند و چندین قلم دیگر بنام قلم مرصع، قلم نساخ، قلم رقاع، قلم غبارالحلیه، قلم ریاسی پدید آمدند. درنتیجه، خط کوفی به بیست شکل درآمد.



برگی از قرآن به خط محقق؛ آیات ۷۶و۷۵ از سوره یوسف


اما خط نبطی یا نسخ، بهمان شکل سابق در میان مردم و برای تحریرات غیررسمی معمول بود تا آنکه ابن مقله (م ۳۲۸ ه.ق.) خطاط مشهور با نبوغ خود خط نسخ را بصورت نیکویی درآورد و آنرا جزو خطوط رسمی دولتی قرار داد و خطی که امروز معمول است، همان خط اصلی ابن مقله می*باشد. او اقلام ستّه (شش قلم) شامل ثلث، نسخ، محقق، توقیع، رقاع و ریحان را وضع نمود. این اقلام به خطوط اصول نیز مشهورند. برخی می*گویند، ابن مقله خط نسخ را از خط کوفی استخراج کرده*است، ولی واقع آنست که خط کوفی و نبطی هر دو از اوایل اسلام معمول بوده و چنانکه گفته شد، کوفی را برای کتابت قرآن و امثال آن بکار می*بردند و نبطی در مکاتبات رسمی استعمال می*شد. با اصلاحاتی که ابن مقله در خط نسخ نمود، آن را برای نوشتن قرآن شایسته و مناسب ساخت.
در نمایشگاه خط قدیمی عربی در کتابخانه سلطنتی سابق، قباله نکاحی موجود بود که به تاریخ ۲۶۴ ه. ق. روی پوست درازاندامی تحریر شده بود و صورت عقدنامه را به خط کوفی مرتبی نوشته بودند و گواهان با خط نسخ بسیار مغشوش زیر عقدنامه را امضا کرده بودند و همین دلیل است که ابن مقله در خط نسخ اصلاحاتی نمود، بقسمی که برای تحریر مصحف قرآن شایسته شد.
به مرور زمان، خط نسخ نیز فروعی پیدا کرد. در قرن هفتم یاقوت مستعصمی در مورد اقلام خط، ابتکاراتی بخرج داد و مخصوصا ثلث را به زیباترین شکل درآورد در واقع این خطوط توسط وی ظهور کرد. و بطور کلی دو خط نسخ و کوفی در کتابت عربی معمول گشت . این دو خط ریشه تمام خطهای اسلامی هستند. خط محقق از کوفی استخراج شد و نزدیکترین خط به کوفی است. محقق را پدر خطوط و ثلث را مادر خطوط می*نامند.
همینطور خطاطان بسیاری بوجود آمدند و کتابها و رساله*هایی درباره خط و خطاطی پرداختند.
خط فارسی



یک تابلوی خوشنویسی موسوم به گلزار اثر حسن زرین قلم، حاوی خطوط ثلث، نسخ، نستعلیق، شکسته و کوفی؛
قسمتی از شکسته نستعلیق بصورت برعکس و به کمک آینه خوشنویسی شده*است.


اگرچه برخی معتقدند که خط حیری (کوفی) که بنیان خط عربی را می*سازد، برگرفته و آموخته دبیران عربی است که در مراکز دیوانی شاهان ساسانی در شهرهای انبار و حیره مشغول بکار بوده*اند و این اثرگذاری حتی در دوران پس از اسلام نیز بچشم می*خورد. توسط ایرانیانی چون هرمزان سردار مشهور ایرانی، که پس از شکست و اسارت، به مدینه اعزام گردید، جزو مسلمانان سرشناس شد و حتی در زمره مشاوران عمر خلیفه دوم درآمده بود. و یا مردی بنام جفینة که از مسیحیان حیره بود و بمدینه برده شد تا درآنجا خط و کتابت به مردم بیاموزد.^[ با اینحال اما به*نظر بسیاری، پس از اسلام، تاریخ خط فارسی امروزی همان تاریخ خط عربی است.

اما درباره تاریخ خط فارسی در تذکره مرآت الخیال آمده*است: انواع خطوط فارسی، ثلث، نسخ، ریحان، توقیع، محقق و رقاع است و خط هفتم تعلیق، که از رقاع و توقیع پدید آمده*است. نویسنده پس از آن می*آورد: «گویند که از متقدمین، خواجه تاج سلمان این خطها را خوب می*نوشت و خط هشتم که نستعلیق باشد میر علی تبریزی در زمان امیر تیمور صاحبقران از نسخ و تعلیق استنباط نمود».^[۲۷]
خط فارسی در حال حاضر اقلامی دارد از جمله: اجازت، تعلیق، توقیع، ثلث، جلی، جلی دیوانی، دیوانی، رقاع (رقعه)، ریحانی، سنبلی، سیاقت، شجری، نستعلیق، شکسته، شکسته نستعلیق و کوفی یا نسخ ،خط معلی ، خط سبحان نیز توسط هنرمند تبریزی سبحان مهرداد محمدپور ابداع و بنیانگذاری گردیده است که قابلیت های خوبی را برای خط فارسی ارائه داده است.
انواع خط امروزی

امروز انواع اصلی خطوط عبارتند از: چینی، عربی (خط جمیع ملل مسلمان جز ترکیه)، هندی، یونانی، روسی، آلمانی،فارسی ، لاتین (خط لاتین بوسیله آمریکائیها و استرالیائیها نیز اخذ شده*است).

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

خط هیروگلیف مصری

نمونه*ای از هیروگلیف مصری بر روی قطعه*ای از پاپیروس


خط هیروگلیف مصری، در ادامه خط اندیشه نگار، وارد عرصه نگارش شد. گستره انتشار آن بیشتر در مصر و در دست کاهنان بود. یونانیان این نام را بدان بخشیدند که در زبان یونانی به معنی «نوشته نشانه*های مقدس» است، آنها، این خط را اعجاب آور و پر از رمز و راز پنهانی کاهنان مصر می*دانستند.

سابقه خط هیروگلیف را تا هزاره چهارم پیش از میلاد نیز می*توان پیش برد. خط هیروگلیف را بر پاپیروس می*نوشتند. پاپیروس از ساقه*های فشرده نوعی نی بهمین نام به دست می*آمد و از اجداد کاغذ است، به*نظر می*رسد کلمات paper و papier در زبانهای غربی از این واژه گرفته شده*اند.
مصریان نخستین مصرف کنندگان پاپیروس بودند و نوشت افزار آنها نیز نوعی قلم از نی بود که آن را در مرکب سیاه یا قرمز فرو می*بردند. این خط معمولاً افقی و از راست به چپ نوشته می*شد و به ندرت از چپ به راست و گاهی نیز از بالا به پایین نوشته می*شد. هیروگلیف، خط اندیشه نگار کامل نیست و درآن عناصر صوتی و الفبائی بیشتر وجود دارد. همچنین تصویرانسان*ها و حیوانات در این خط احتمالا مربوط به آغاز خط است.^[۱۱]

قدمیترین نمونه خط هیراتیک که یک متن پزشکی است. مربوط به ۱۶۰۰ قبل از میلاد مسیح


با پیدایش پاپیروس، خط هیروگلیف در مصر تحول می*یابد و به سادگی می*گراید و خط هیراتیک (دینی، باصلابت) از آن پدید آمد که با بهم ریختگی آن نوعی خط تندنویسی بنام خط دموتیک یا خط عامیانه از آن بوجود می*آید. مرحله بعدی خط، خط میخی است.
خط میخی

خط میخی، اصلی اندیشه نگار داشت و در همه کشورهای آسیای غربی بکار می*رفت. اکثر صاحبنظران خط و زبانهای باستانی بر این باورند که منشاء پیدایش خط از غرب ایران یعنی جنوب بین*النهرین و سرزمین سومر بوده*است و کهن*ترین اقوامی که در بین*النهرین خط میخی را بکار برده*اند، سومریان هستند. سومریان چون مصری*ها و چینی*ها، از نخستین اقوامی هستند که تمایل به ضبط گفتار و اندیشه*هایشان داشتند. کاتبان سومری با ابداع خط میخی تصویری جامعه بشری را از دوران مجهول و تاریک ماقبل تاریخ وارد مرحله تاریخی کردند. آنها با ابداع خط میخی دوره*ای را آغاز کردند که به عنوان آغاز خط نویسی شهرت دارد.

گرچه پیدایش خط و کتابت نخستین بار در نیمه دوم هزاره چهارم پیش از میلاد، در جنوب بین*النهرین و توسط کاتبان و دبیران سومری محقق شد، اما گسترش و تکامل آن به آغاز هزاره سوم پیش از میلاد برمی*گردد. برخی حتی بر این نظرند که خط هیروگلیف مصری، همزمان و برگرفته از خط تصویری سومری به وجود آمده*است.

سومریان، کهن*ترین ساکنان شناخته شده جنوب بین*النهرین - قومی متمدن و پیشرفته بودند. آنان از نژاد سامی نبودند و با عنوان ساکنان غیرسامی بین*النهرین از ایشان یاد می*کنند. برخی این احتمال را می*دهند که از کنار دریا به این منطقه مهاجرت کرده باشند. رد پای آن*ها از اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد در میان*رودان دیده می*شود. علم نجوم، تقسیم ساعت به ۶۰ دقیقه و دقیقه به ۶۰ ثانیه، مسائل هندسی و اوزان، میراث*های گرانبهایی هستند که این قوم برای آشوری*ها و بابلی*ها بر جای گذاشتند. سومری*ها چون پیوندی با همسایگانشان نداشتند از میان رفتند یا جذب اقوام سامی شدند. ^[۱۱]
خط میخی و خط هیروگلیف علاوه بر تفاوت*های ظاهری، در ابزار و نحوه نوشتن نیز با هم تفاوت داشتند. خط هیروگلیف با قلم نی و مرکب بر روی پاپیروس نگاشته می*شد، درحالی که برای نوشتن خطوط میخی نیاز به لوحه*های گلی نرمی بود که با قلم چوبی برآن می*نگاشتند و سپس لوحه را می*پختند. اولین یافته*های نگارشی بشر که به صورت الواح گلین برجای مانده متعلق به تمدن*های بین*النهرین است.
همزمان با پیشرفت خط سعی دیگری نیز بعمل آمد و آن توسعه محل و مواد نوشتن بود. قبل از پیدایی کاغذ از سنگ و فلزات استفاده می*کردند و غیر از سنگ و فلزات از پوست درختان و جانوران نیز استفاده می*شد، ولی گرانی قیمت این دو پوست موجب شد که در مصرف آن اقتصاد بورزند و نتیجه این صرفه*جویی اقتصادی، یکی فشردگی در نوشتن بود و دیگر استفاده از علائم اختصاری و همچنین تراش پوست و استفاده مجدد از آن بود.
خط میخی ایلامی
از خط میخی سومری نخستین خط میخی ایلامی منشعب می*شود که برای نگارش زبان ایلامی به کار می*رود که جزو زبان*های منفرد است. در واقع کمی بعد از پیدایش خط میخی تصویری سومری و بابلی، ساکنان منطقه شمالی دشت خوزستان و کوهپایه*های زاگرس نوع دیگری از خط میخی تصویری را بکار بردند که به خط ماقبل عیلامی (پروتوعیلامی)^[۱۵] مشهور شد. پروفسور «والتر هینتس» می*نویسد:

خط میخی اکدی
خط میخی اکدی (بابلی) نیز از شاخه*های خط سومری است. خط میخی نه تنها در میان*رودان که درگستره وسیعی رواج یافت. در آسیای صغیر و میان*رودان شمالی و در میان هیتی*ها، هوری*ها، اورارتورها، لولوبی*ها و کاسی*ها وغیره.

خط میخی هخامنشی
خط میخی کتیبه*های فارسی باستان دوره هخامنشی از روی خط میخی بابلی و ایلامی درست شده*است که نسبت به آنها علائم ساده تر و کمتری دارد. خط میخی زبان فارسی را می*توانیم صورت تکامل یافته خطوط میخی دیگر بدانیم که حروف هجایی در آن هستند (یعنی مصوت به همراه صامت). بهمین دلیل بسیاری آن را بسیار نزدیک به خطوط هجایی می*دانند. این خط از چپ به راست نوشته می*شد.

خط فنیقی

هم زمان با تکامل تدریجی خطوط میخی و در هزاره دوم پیش از میلاد خط دیگری در سرزمین فنیقیه پا به عرصه وجود می*گذارد و آن خط هیروکلیف هیتیتی است که به خط فنیقی شهرت دارد. قدیمی*ترین نمونه این خط در کاوش*های شهر گوبله، از شهرهای فنیقیه باستان (حوالی سوریه کنونی) که یونانیان آن را بیبلوس می*نامیدند، به دست آمده*است. شهر بیبلوس در میان یونانیان، به عنوان داشتن بهترین پاپیروس*ها، شهرت داشت و مرکز مهم بازرگانی مصر و یونان بود. چون یونانیان وسایل نوشتن خود را از این شهر بدست می*آورند نام بیبلوس در نزد آنها به معنی کتاب گرفته شده که بعدها «Bible» مفهوم کتاب دینی تورات و انجیل را یافت.^[۱۹]
الفبای فنیقی با ۲۲ علامت خطی که تنها صامت*ها را نشان می*داد، از راست به چپ نوشته می*شد. به*نظر خط شناسان، نشانه*هایی از خط مصری باستان و خطوط تصویری را در الفبای فنیقی می*توان یافت. این خط برخلاف خط هیروگلیف که در انحصار کاهنان بود و یا خط میخی که تنها طبقه دبیران با آن سرو کار داشتند، براحتی در دسترس عامه قرار گرفت. فراگرفتن این خط آسان بود و کتابت و نوشتن با آن نیز بسیار آسان بود، بنابراین استفاده از آن گسترش زیادی یافت.
میتوان گفت که فنیقی*ها نخستین کسانی بودند که افتخار کشف الفبای حقیقی را دارند. با پیدایش این خط سایر خطوط جز خط چینی، از قلمرو نویسندگی خارج شدند. این خط در آسیای غربی نفوذ یافت و جایگزین خط میخی شد. از طریق قوم آرامی، الفبای فنیقی در مصر و عرب و میان*رودان تا هند بسط یافت و همچنین به غرب (اروپای امروز) که هنوز دارای خط و کتابت نبود راه یافت. این کار از طریق یونان انجام گرفت که با فنیقی*ها ارتباط بازرگانی داشتند. الفبای یونانی و رومی از الفبای فنیقی پدید آمده*است و از آنجا که الفبای سایر کشورهای اروپایی مشتق از این دو الفباء می*باشد، می*توان گفت که مبداء خطوط ملل اروپایی، فنیقی است. اصول این خط بعدها با اختراع علائمی برای نشان دادن حروف مصوت بوسیله یونانی*ها کامل شد. یونانیان این علائم را با اسم سامی آن که نماینده دو حرف اول آن بود، «آلفا بتا» نامیدند و برای استفاده خود تغییراتی در آن دادند. مصوت*ها را وارد خط ساختند و خط صامت نگار را به آوانگار تبدیل کردند. جهت نگارش را نیز تغییر دادند و از چپ به راست نوشتند. گونه*ای از خط یونانی را، یونانیان مهاجر با خود به روم بردند و در آنجا بر این مبنا، الفبای لاتینی به وجود آمد که زبانهای گوناگون اروپا بدان خط نوشته شد. بخشی از اروپای شرقی که به کلیسای دوم وابسته بودند، الفبای لاتینی را برای نگارش برگزیدند، مانند لهستانیها، چک*ها و کروات*ها.

در سده نهم میلادی کشیشی از کلیسای بیزانس به نام سیریل با ترکیبی از الفبای یونانی و رومی خطی را برای نگارش زبان اسلاوی به وجود آورد. گونه*ای تعدیل شده از این الفبا که سیریلیک نامیده می*شود برای نگارش زبان روسی و دیگر زبانهای هم جوار به کارمی رود.
الفبای فنیقی به نوعی شبه قاره هند را نیز در نوردید. دانشمندان، خط برهمایی هند را از فرزندان همین خط می*دانند که زبان سنسکریت و دیگر زبانهای هندی با آن نوشته می*شود. متون دینی بودایی به زبان خُتَنی (سکایی) که یکی از زبان*های ایرانی شرقی دوره میانه است به خط برهمایی نوشته شده*است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

انواع خطوطی که در ایران باستان مورد استفاده قرار می گرفت عبارتند از: خط میخی، خط سومری، خط اَکَدی، خط ایلامی، خط آرامی، خط پهلوی، خط اوستایی، خط مانوی، خط سُغدی، خط برهمایی. مهم ترین آنها به اختصار معرفی می گردند.

خط میخی

خط میخی که علامت‫ هایی شبیه به میخ دارد، در کتیبه نگاری های کهن به کار می رفته است. اصل این خط در بین النهرین و به دست سومریان تنظیم شد و دیگر تمدن های بین النهرین نیز از آن بهره بردند. کاربرد این خط در ایران احتمالا به دوران قبل از کوروش هخامنشی می رسد اما به طور فراگیر از دوره داریوش مورد استفاده قرار گرفت.

به دلیل هم‫ جواری ایران به بین النهرین و فتوحات ایران در غلبه بر این تمدن ها، علاوه بر فارسی باستان، زبان بین النهرین نیز در حجاری کتیبه ها مورد استفاده قرار می گرفت بنابر این برخی از کتیبه های موجود، به سه زبان فارسی باستان، آکدی و ایلامی نوشته شده است.

منشور کوروش به خط میخی، قرن ششم پیش از میلاد، موزه بریتانیا

خط آرامی

یکی از کهن ترین و مهم ترین خطوط باستان، خط آرامی است که می توان آن را مادر تمام خطوط الفبایی دانست. آرامی ها که مردمی تاجر پیشه بودند به زبانی ساده سخن می گفتند. این سادگی سبب شده تا زبان آنها به سرعت در خاورمیانه گسترش یابد و به صورت یک زبان بین المللی درآید. خط آرامی در ابتدا برای امور بازرگانی به کار می رفت و سپس وسیلۀ نوشتن عمومی شد.

هخامنشیان نیز زبان آرامی را زبان رسمی خود ساختند و در تمام قلمروشان به کار بردند. پس از انقراض هخامنشیان تا اوایل سدۀ سوم پیش از میلاد، این زبان کم کم رو به خاموشی گذاشت.

خط پهلوی

خط پهلوی در دوران ساسانیان برای نوشتن زبان فارسی آن دوران، یعنی «پارسی میانه»، از خط آرامی گرفته شد. این خط تا سه قرن پس از اسلام در سنگ نوشته ها، سکه ها، اسناد، معاملات و رسالاتی که به زبان پهلوانیک و پارسیک نوشته می شد، به کار می رفت. خط پهلوی خط ناقصی بود که خواندن آن بسیار مشکل بوده و هست.

خط اوستایی یا دین دبیری

زبانی که کتاب مقدس مزدیسنا بدان تالیف شده زبان اوستایی نامیده می شود و خطی را نیز که اوستا بدان نوشته شده، خط اوستایی نامیده شد. این خط را نویسندگان اسلامی دین دبیره و دفیره یاد کرده اند که امروزه به آن دین دبیری می گوییم.

خط مانوی

بعد از ظهور مانی (215-277م) و مذهب او، خط مانویان نیز در ایران و سایر ممالکی که مذهب مانوی داشتند رواج یافت. مانی خط خود را از الفبای تَدمُری اقتباس کرده است. الفبای مانوی از راست به چپ نوشته می شود و حرف های آن به هم نمی چسبد. آثار نفیس این خط در ترکستان چین کشف شده که با قلمی زیبا و خوانا روی کاغذهای مرغوب و با مرکب های رنگارنگ نوشته شده است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415